در چند وقت اخیر خیلی از فیلمها و سریال های غربی ارادت خود را نسبت به ایران و ایرانی نشان دادند ! از آن اغراق های سقوط کاخ سفید گرفته تا روبوکاپ و روایات خنده دار قسمت دوم فیلم سیصد و هملند و داستان ناصر حجازی و ... . اما اکنون برمیگردیم به چند سال قبل .. در این مقاله نگاهی خواهیم داشت به واقعیت تاریخی به علاوه آنچه در فیلم بحث برانگیز 300 رخ داده و مقایسه این دو با یکدیگر.
برای اینکه بیشتر مطالب را درک کنید در ابتدا سری میزنیم به وقایع تاریخی جنگ ترموپیل و سپس به فیلم هم خواهیم پرداخت. بنده این مطالب را از کتاب تاریخ ایران قبل از اسلام نوشته حسن پیرنیا جمع آوری ، استخراج ، خلاصه و در نهایت آماده کردم تا بهتر و بیش از پیش با محتوای این جنگ آشنا شوید. با ما همراه باشید ... .
در ابتدا او ( خشایارشا ) نمی خواست با یونان جنگ کند ولی مردونیه برای حفظ ابهت ایران وی را به جنگ تشویق کرد. طبق گفته هرودوت تدارکات جنگ طی 3 سال دیده شد و کاپادوکیه محل اجتماع کل لشکرها انتخاب گردید. طبق گفته مورخین یونانی 46 گونه مردم از نژادها و ملل مختلف در این جنگ شرکت داشته اند.
پارسی ها ، مادی ها ، گرگانی ها ، پارتی ها ، سک ها ، آسوری ها ، عربستانی ها ، هندی ها ، لیدیّه ها و حبشی ها به علاوه تمامی ممالک تابعه ایران ، لشکر ایران را تشکیل داده بودند. عده این سپاهیان را برخی تا 5 میلیون نفر رسانیده اند !! کاملا مشخص است که در این عدد مبالغه شده ، شاید کلیه سپاهیان ایرانی ( زمینی و دریایی ) 350 هزار نفر می شده است; زیرا با وسایل دنیای آن روز آذوقه و غذای بیشتر از این عده را نمی توانستند فراهم کنند. در باب مبالغه این عده مطلبی را ذکر میکنم ... هرودوت : "سپاه ایران پس از عبور از رود نِس تٌس به دریاچه ای رسید که سی اِستاد ( تقریبا 5/5 کیلومتر ) محیط آن بود. و آب آن برای سیراب کردن لشکریان کفایت نکرد !! اگر عمق آب ذکرشده را فقط 1 متر فرض کنیم ، دارای 3 میلیون تٌن آب بوده و این مقدار برای سیراب کردن 300 میلیون راس هم کافی است و در دنیای آن روز یک دهم این عده هم پیدا نمی شد و اگر هم می شد یک صدم آنرا هم نمیتوانستند به جنگ برسانند !!" در کل حرکت چنین سپاه منظمی از آسیای صغیر به یونان حاکی از آن است که از حیث تقسیمات و حرکت و رسانیدن آذوقه و ساختن پلها و تعمیر راه ها نظم و ترتیبی در کار بوده و ایران آن روز تشکیلات منظم و محکمی داشته است در غیر اینصورت این راه دور را نمیتوانستند طی کنند. در طرف دیگر اما یونانی ها اتحاد و اتفاقی نداشتند ولی در نهایت شخصی از آتن به نام تِمستوکِل مردم را به جنگ و تهیه لوازم آن تحریک کرد و بالاخره موفق هم شد. آتنی ها عازم جنگ شدند ، سُفَرایی به دیگر شهر ها فرستادند ، اول اسپارت سپس سایر شهر ها وارد این اتحاد شدند. عده شهرهای متحد به عدد 31 رسید. سپس این سپاه 7 هزار نفری تنگه ترموپیل را گرفت. عرض این تنگه به نحوی بود که فقط یک ارابه میتوانست از آن بگذرد.
روز ششم حمله ایرانی ها آغاز شد. سواران مادی و تیراندازان کِیس سی جلادت خود را نشان دادند ولی سپاه یونان نگذاشت ایرانیان از سپاهشان گذر کنند و حملات متعدد آنها را را دفع میکردند. پس از آنکه فرماندهان ایرانی متوجه آن شدند که عبور از تنگه مستلزم دادن تلفات زیادی است ، سپاهی به فرماندهی هیدارن از کور راهی به راهنمایی یک خائن یونانی حرکت دادند که از پشت یونانی ها در آیند. همان که سپاه یونان از این نقشه مطلع شد ، پراکنده شدند و فقط لئونیداس با 300 نفر اسپارتی و 700 یونانی از شهرهای دیگر در ترموپیل ماند تا عقب نشینی آنها را تضمین کند. سپس سپاه ایران که از بیراهه حرکت میکرد سر رسید و پشت سر یونانی های در ترموپیل مانده را گرفته ، تمام آنها را با سردارشان به قتل رساندند. در تاریخ جنگ ها این جنگ ، یکی از معروف ترین هاست و لئونیداس اسم بزرگی بر تاریخ به جا گذاشته است. یونانی ها بعد ها کتیبه ای بر قبور این 300 نفر نوشتند که مضمون آن چنین بود : " ای رهگذر ، به اهالی اسپارت بگو که ما اینجا خوابیده ایم تا به قوانین آن با وفا باشیم " . توضیح آنکه طبق قوانین اسپارتی فرار از جنگِ سخت ممنوع بود. همانطور که مادران هنگام بدرقه پسرانشان به جنگ به آنها می گفتند : " فرزند ، یا با سپر یا بر سپر !! " یعنی یا پیروز شو و برگرد یا بمیر تا تو را بر سپر ( با احترام ) به خانه آورند.
|تاریخ ایران قبل از اسلام – حسن پیرنیا – صفحه 104 تا 107|
نکته دیگری که شایان ذکر است آن است که ایرانیان در زمان ساسانیان به مهربانی ،آزادگی و بزرگ منشی معروف بودند. فیلم وضعیت ظاهری و منش ایرانیان ، قدرت فرماندهی و صلح طلب بودن ایرانیان را نادیده گرفته است. آغاز جنگ همواره با یونانیان بوده و ایرانیان هیچگاه شروع کننده جنگ نبوده اند. در فیلم خشایارشا به صورت پادشاهی آفریقایی به تصویر کشیده شده ولی در کتابهای تاریخی خشایارشا مردی خوش قامت ، بلند بالا و بسیار خوش چهره توصیف شده که به علت زیباییش مورد وسوسه زنان دربار بوده است. و در کتاب هرودوت آمده که چهره ایرانیان به چهره مردم ژرمن شبیه است. جالب آنکه چهره لئونیداس شبیه چهره مردان شرق است. در فیلم خشایارشا از "خدایان" نام میبرد در صورتی که ایرانیان همیشه یکتا پرست و در آن زمان پایبند به اهورا مزدا بوده اند درست بر خلاف یونان باستان که چند خدایی بوده و برای هر چیز خدا داشته اند.
این از تاریخ ... اما برسیم به فیلم؛ فیلم 300 محصول کمپانی برادران وارنر و به کارگردانی زک اسنایدر ، بر اساس داستان کمیک فرانک میلر با بودجه 60 میلیون دلاری در 9 مارس سال 2007 به نمایش درآمد. البته در ابتدا قرار بود 16 مارس نمایش داده شود ولی در اکتبر شرکت برادران وارنر تاریخ اکران فیلم را 9 مارس اعلام کرد. اسنایدر در ژوئن 2004 با برادران وارنر برای ساخت 300 قرارداد میبندد . ظرف 60 روز آنرا فیلمبرداری میکند و بیش از 1 سال جلوه های ویژه آنرا پردازش میکند. 14 گرافیست روی این جلوه های ویژه کار میکنند. نمایش فیلم 300 در 33 کشور جهان در مقابل چشمان حیرت زده منتقدان ، به موفقیتی باورنکردنی دست یافت و رکورد فیلمهای 2007 را شکست . فروش 71 میلیون دلاری فیلم رکورد فیلم عصر یخبندان با 70 میلیون دلار را شکست و رونقی به کمپانی و گیشه های سینما داد. فیلم قصد به تصویر کشیدن داستان بالا را دارد اما با تحریف بسیار. اکنون برخی از این تحریف ها را بر میشماریم : در فیلم میبینیم که سپاه ایرانی بسیار بسیار بزرگ نشان داده میشود در حالی که فقط 340 هزار نفر بوده اند ، در فیلم میبینیم که کل سپاه یونانی 300 نفر از اهالی اسپارت بوده در حالی که 7 هزار نفر بوده اند و این 300 نفر فقط وظیفه مجال دادن به سپاهیان عقب نشسته را داشتند و حتی فقط آنها نبودند !!! در بالا خواندیم که 700 نفر از دیگر یونانی ها هم این وظیفه را بر عهده داشتند !! فیلم نشان میدهد که ایرانیان همه قوی و مسلح بودند در حالی که به جز سپاه جاودان ، مابقی سپاهیان وسیله دفاعی درست و حسابی و محکمی نداشتند. در فیلم میبینیم سپاه آبی ایران در همان ابتدا توسط طوفان نابود شد در حالی که 1200 کشتی جنگی به علاوه 3 هزار کشتی حمل و نقل که وظیفه رسانیدن غذا و پشتیبانی از سپاه زمینی را بر عهده داشتند، به سلامت عبور کرده و حتی در جنگی درست همزمان با ترموپیل ، پیروزی خود را حتمی میدیدند ( جنگ آرتی میزیوم ) ولی سپاه دریایی یونانی چون تلفاتش زیاد شده بود و نیز چون از عبور ایرانیان از تنگه ترموپیل آگاهی یافته بود ، شبانه از محل جنگ فرار کردند و ایرانیان روز بعد متوجه این ماجرا شدند. در فیلم میبینیم ایرانیان از روی ضعف به جادو ، غولها و موجودات عجیب و غریب رو آوردند ولی در تاریخ چنین چیزی نداریم !! حتی اگر هم چنین باشد خیلی عجیب نیست که یونانی ها از پس آنها هم برآمدند؟!!
این از لحاظ موضوعی ... اما از لحاظ فنی : فیلمبرداری فیلم با وجود آنکه در طول 60 روز و در یک سوله کوچک صورت گرفته بود ولی تقریبا بی نقص انجام شده بود. صحنه های جنگ نفس گیر و خونریزی ها واقعی به نظر می آمد. فیلم تحول بزرگی در عرصه پرده سبز ( یا آبی ) ایجاد کرد هر چند که قبل از آن نیز فیلم شهر گناه از این تکنیک بهره برده بود ولی بیننده با مقایسه ی 2 فیلم کاملا به تفاوت فاحش بین آنها پی میبرد. این فیلم سرمشق فیلم ها و سریالهای زیادی قرار گرفت ... چه در زمینه جنگ چه در زمینه فناوری. مانند : سریال اسپارتاکوس . موسیقی متن فیلم نیز بی نقص به نظر می آمد .... یک تِمِ حماسیِ زیبا و هماهنگ با ریتم فیلم که کاملا هوشمندانه انتخاب شده بود.
در کل فیلم 300 به هویت تاریخ ایران توهین بزرگی کرده است ... در بخشی از فیلم ادعا میشود که ایرانیان برای زن ها ارزشی قائل نبوده اند در حالی که ما پادشاه زن هم داشته ایم ... در فیلم بخشی از دربار ایران را زنان فاحشه و بی حجاب تشکیل میدهند در حالی که ایرانیان از گذشته پایبند پوشش مناسب بوده اند.
همانطور که متوجه شدید در متن بالا زیاد به جزییات فیلم نپرداختم ؛ زیرا از ابتدا هم قصد نقد فیلم را نداشتم ! بیشتر سعی بر روشن کردن واقعیت تاریخی فیلم بود که امیدوارم به این مهم دست یافته باشم!
اما سخن آخر من جمله ای است که شما از ابتدا انتظار داشتید بشنوید ; بله ، این فیلم یک دروغ محض است.
| وحید صفایی - مجله الکترونیکی IMDB-Dl - شماره 21 - دی ماه 1393 - صفحه 13 تا 15 |
برای اینکه بیشتر مطالب را درک کنید در ابتدا سری میزنیم به وقایع تاریخی جنگ ترموپیل و سپس به فیلم هم خواهیم پرداخت. بنده این مطالب را از کتاب تاریخ ایران قبل از اسلام نوشته حسن پیرنیا جمع آوری ، استخراج ، خلاصه و در نهایت آماده کردم تا بهتر و بیش از پیش با محتوای این جنگ آشنا شوید. با ما همراه باشید ... .
در ابتدا او ( خشایارشا ) نمی خواست با یونان جنگ کند ولی مردونیه برای حفظ ابهت ایران وی را به جنگ تشویق کرد. طبق گفته هرودوت تدارکات جنگ طی 3 سال دیده شد و کاپادوکیه محل اجتماع کل لشکرها انتخاب گردید. طبق گفته مورخین یونانی 46 گونه مردم از نژادها و ملل مختلف در این جنگ شرکت داشته اند.
|تاریخ ایران قبل از اسلام – حسن پیرنیا – صفحه 104 تا 107|
این از تاریخ ... اما برسیم به فیلم؛ فیلم 300 محصول کمپانی برادران وارنر و به کارگردانی زک اسنایدر ، بر اساس داستان کمیک فرانک میلر با بودجه 60 میلیون دلاری در 9 مارس سال 2007 به نمایش درآمد. البته در ابتدا قرار بود 16 مارس نمایش داده شود ولی در اکتبر شرکت برادران وارنر تاریخ اکران فیلم را 9 مارس اعلام کرد. اسنایدر در ژوئن 2004 با برادران وارنر برای ساخت 300 قرارداد میبندد . ظرف 60 روز آنرا فیلمبرداری میکند و بیش از 1 سال جلوه های ویژه آنرا پردازش میکند. 14 گرافیست روی این جلوه های ویژه کار میکنند. نمایش فیلم 300 در 33 کشور جهان در مقابل چشمان حیرت زده منتقدان ، به موفقیتی باورنکردنی دست یافت و رکورد فیلمهای 2007 را شکست . فروش 71 میلیون دلاری فیلم رکورد فیلم عصر یخبندان با 70 میلیون دلار را شکست و رونقی به کمپانی و گیشه های سینما داد. فیلم قصد به تصویر کشیدن داستان بالا را دارد اما با تحریف بسیار. اکنون برخی از این تحریف ها را بر میشماریم : در فیلم میبینیم که سپاه ایرانی بسیار بسیار بزرگ نشان داده میشود در حالی که فقط 340 هزار نفر بوده اند ، در فیلم میبینیم که کل سپاه یونانی 300 نفر از اهالی اسپارت بوده در حالی که 7 هزار نفر بوده اند و این 300 نفر فقط وظیفه مجال دادن به سپاهیان عقب نشسته را داشتند و حتی فقط آنها نبودند !!! در بالا خواندیم که 700 نفر از دیگر یونانی ها هم این وظیفه را بر عهده داشتند !! فیلم نشان میدهد که ایرانیان همه قوی و مسلح بودند در حالی که به جز سپاه جاودان ، مابقی سپاهیان وسیله دفاعی درست و حسابی و محکمی نداشتند. در فیلم میبینیم سپاه آبی ایران در همان ابتدا توسط طوفان نابود شد در حالی که 1200 کشتی جنگی به علاوه 3 هزار کشتی حمل و نقل که وظیفه رسانیدن غذا و پشتیبانی از سپاه زمینی را بر عهده داشتند، به سلامت عبور کرده و حتی در جنگی درست همزمان با ترموپیل ، پیروزی خود را حتمی میدیدند ( جنگ آرتی میزیوم ) ولی سپاه دریایی یونانی چون تلفاتش زیاد شده بود و نیز چون از عبور ایرانیان از تنگه ترموپیل آگاهی یافته بود ، شبانه از محل جنگ فرار کردند و ایرانیان روز بعد متوجه این ماجرا شدند. در فیلم میبینیم ایرانیان از روی ضعف به جادو ، غولها و موجودات عجیب و غریب رو آوردند ولی در تاریخ چنین چیزی نداریم !! حتی اگر هم چنین باشد خیلی عجیب نیست که یونانی ها از پس آنها هم برآمدند؟!!
در کل فیلم 300 به هویت تاریخ ایران توهین بزرگی کرده است ... در بخشی از فیلم ادعا میشود که ایرانیان برای زن ها ارزشی قائل نبوده اند در حالی که ما پادشاه زن هم داشته ایم ... در فیلم بخشی از دربار ایران را زنان فاحشه و بی حجاب تشکیل میدهند در حالی که ایرانیان از گذشته پایبند پوشش مناسب بوده اند.
اما سخن آخر من جمله ای است که شما از ابتدا انتظار داشتید بشنوید ; بله ، این فیلم یک دروغ محض است.
| وحید صفایی - مجله الکترونیکی IMDB-Dl - شماره 21 - دی ماه 1393 - صفحه 13 تا 15 |
